مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) یکی از روش‌های جمع‌آوری مالیات است که در بسیاری از کشورهای دنیا اجرا می‌شود. در این سیستم، مالیات به صورت تدریجی در مراحل مختلف تولید، توزیع و مصرف اعمال می‌شود و در نهایت مصرف‌کننده نهایی آن را پرداخت می‌کند.
احتمالاً دیده‌ای که در فاکتورهای خرید کالا یا خدمات، درصدی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده اضافه شده است. اما این مالیات چیست، چگونه محاسبه می‌شود و چه تأثیری بر قیمت‌ها دارد؟ در این مقاله، به صورت ساده و با مثال‌های عملی این مفهوم را توضیح خواهیم داد.
مالیات بر ارزش افزوده چگونه محاسبه می‌شود؟
مالیات بر ارزش افزوده یک درصد مشخص از ارزش کالا یا خدمات است که در هر مرحله از تولید و فروش اعمال می‌شود.
مثال محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
فرض کنیم که نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۱۰ درصد باشد و کالا یا خدماتی به قیمت ۲,۰۰۰,۰۰۰ تومان فروخته شود.
مبلغ مالیات بر ارزش افزوده = قیمت کالا × نرخ مالیات
۲,۰۰۰,۰۰۰ × ۱۰٪ = ۲۰۰,۰۰۰ تومان
بنابراین، خریدار نهایی این کالا باید ۲,۲۰۰,۰۰۰ تومان پرداخت کند که شامل ۲۰۰ هزار تومان مالیات بر ارزش افزوده است.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال ۱۴۰۴ چقدر است؟
طبق قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده که از ابتدای سال ۱۴۰۴ اجرایی شده است، نرخ کلی این مالیات ۱۰ درصد برای بیشتر کالاها و خدمات است. اما برخی موارد نرخ‌های متفاوتی دارند:
– کالاهای اساسی (گندم، قند، شکر، برنج، روغن خوراکی) → ۱ درصد
– واکسن و داروهای کمیاب → ۲ درصد
– سیگار تولید داخل → ۲۵ درصد
– سیگار وارداتی → ۶۵ درصد
مثال تغییر نرخ مالیات
اگر فردی در سال ۱۴۰۴ یک محصول غذایی اساسی مانند برنج را می‌خرد، نرخ مالیات آن ۱ درصد است.
اما اگر یک نوشابه انرژی‌زا بخرد، ممکن است نرخ مالیات آن ۱۵ درصد باشد.
چه کالاها و خدماتی از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
طبق قوانین مالیاتی، برخی کالاها و خدمات شامل مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند. از جمله:
کالاهای معاف از مالیات
✔ محصولات کشاورزی خام مثل گندم، برنج، میوه‌ها
✔ داروها و واکسن‌های انسانی و دامی
✔ صنایع دستی مثل فرش دستباف
✔ کتاب، روزنامه و نشریات
خدمات معاف از مالیات
✔ خدمات درمانی و بیمارستانی
✔ خدمات آموزشی و پژوهشی
✔ خدمات بانکی و بیمه‌ای
✔ حمل‌ونقل عمومی
نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
مودیان مالیات بر ارزش افزوده (افرادی که این مالیات را باید پرداخت کنند) باید در زمان مقرر اظهارنامه مالیاتی را تکمیل کنند و مالیات را از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت کنند.
چگونه فروشندگان مالیات را محاسبه و پرداخت می‌کنند؟
۱. مالیات پرداخت‌شده هنگام خرید مواد اولیه را در نظر می‌گیرند.
۲. مالیات دریافتی از مشتریان را ثبت می‌کنند.
۳. مابه‌التفاوت مالیات را به دولت پرداخت می‌کنند.
مثال محاسبه مالیات برای یک فروشنده
فرض کنیم یک مغازه‌دار کالاهایی را با قیمت ۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان خریداری کرده باشد و هنگام خرید ۵۰۰,۰۰۰ تومان مالیات پرداخت کند. سپس کالاها را با قیمت ۷,۰۰۰,۰۰۰ تومان به فروش برساند و از مشتریان ۷۰۰,۰۰۰ تومان مالیات دریافت کند.
مبلغی که باید به دولت پرداخت شود:
۷۰۰,۰۰۰ – ۵۰۰,۰۰۰ = ۲۰۰,۰۰۰ تومان
فروشنده باید ۲۰۰ هزار تومان مالیات بر ارزش افزوده را به دولت پرداخت کند.
جمع‌بندی
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که در همه مراحل تولید، توزیع و مصرف اعمال می‌شود. در نهایت، این مالیات را مصرف‌کننده نهایی پرداخت می‌کند.
نرخ این مالیات در سال ۱۴۰۴ برابر با ۱۰ درصد است، اما برای برخی کالاها و خدمات مانند کالاهای اساسی نرخ‌های پایین‌تری در نظر گرفته شده است. همچنین، برخی خدمات مانند درمان، آموزش و حمل‌ونقل عمومی به‌طور کلی از این مالیات معاف هستند.
📌 اگر کسب‌وکار داری، باید از قوانین مالیاتی آگاه باشی تا مشکلی در روند پرداخت مالیات نداشته باشی برای دریافت مشاوره با ما تماس بگیرین.
